سیاست

واژه سیاست از حیث لغت و کاربردهاى مختلف ، معانى گوناگونى دارد، از جمله : حکم راندن ، اداره کردن امور مملکت ، عدالت و داورى . لغت دانان عرب در تبیین معناى کلمه سیاست مى نویسند:
ساس الناس سیاسه تولى ریاستهم و قیادتهم ؛ به سیاست قوم خود پرداخت ؛ یعنى رهبرى و مدیریت آنان را پذیرفت . زعامت و ریاست جمعى را به عهده گرفتن ، از مفاد اساسى کلمه سیاست است .
همچنین در معناى سیاست آمده است : القیام على الشى بما یصلحه ؛ اقدام به کارى بر اساس مصحلت . سیاست فاضله سیاستى است که موجب تکمیل اخلاق و سعادت انسان ها مى شود.
با توجه به معانى لغوى واژه سیاست ، مى توان معانى ریاست ، رهبرى ، هدایت و مدیریت را در تعریف سیاست اخذ کرد. در روایتى از امام هشتم علیه السلام آمده است :
امامت ، سیاست است . در زیارت جامعه کبیره ، در اوصاف ائمه معصومین آمده است :
السلام علیکم یا اهل بیت النبوه و موضع الرساله ... و قاده لامم و اولیاء النعم و عناصر الابرار و دائم الاخیار و ساسه العباد و ارکان البلاد ؛
سلام بر شما، اهل بیت نبوت و جایگاه رسالت ... و پیشوایان امت ها و اولیاى نعمت ها و پایه هاى نیکوکاران و تکیه گاه خوبان و سیاست کنندگان بندگان خدا و ارکان محکم شهرها...
این عبارات ، به ویژه قاده الامم و ساسه العباد صریحا زمامدارى و سیاست مدارى را از صفات و شؤ ون ائمه معصومین علیهم السلام مى شمارد.
امام حسن علیه السلام مى فرماید: ندبنا الله السیاسه الامه ؛
امام صادق علیه السلام فرمود:
ان الله عزوجل ادب نبیه فاحسن ادبه فلما اکمل له الادب قال انک لعلى خلق عظیم ثم فوض الیه امر الدین و الامه لیسوس عباده ؛
خداوند پیامبرش را تربیت کرد و خوب تربیت کرد، وقتى که تربیت او را تکمیل نمود، فرمود: تو داراى اخلاق نیک و عظیمى هستى ، سپس امر دین و امت را به پیامبر واگذار کرد، تا سیاست امور بندگان را به عهده بگیرد.

به همین جهت است که امام خمینى قدس سره مى فرماید:
سیاست در راءس تعلیمات انبیاء الهى بوده است .
در رساله حقوق امام سجاد علیه السلام مى خوانیم :
ثم حق سائسک بالملک و کل سائس امام ... و اما حق سائسک بالملک فان تطیعه و لا تعصیه .
سائس ، یعنى سیاست مدار که در این حدیث با امامت مساوى گرفته شده و اطاعت از وى واجب و فرض است .
کلمه سیاست در سخنان امام على علیه السلام نیز به چشم مى خورد:
بئس السیاسه الجور؛ بدترین سیاست ظلم است .
جمال السیاسه العدل فى الامره و العفو مع القدره ؛
زیبایى سیاست ، عدالت در حکومت و عفو هنگام قدرت است .
حسن السیاسه قواه الرعیه ؛ نیکى سیاست ، تقویت رعیت است .
حسن السیاسه یستدیم الریاسه ؛
سیاست نیکو ریاست و حکومت را دوام مى بخشد.
من حسنت سیاسه وجبت طاعته ؛
کسى که سیاستش نیکو است ، اطاعتش واجب است .
من حسنت سیاسه دامت ریاسته ؛
کسى که سیاستش نیکو است ، ریاستش پابرجا است .
ملاک السیاسه العدل ؛ ملاک و معیار سیاست عدل است .
الریاسه کالعدل فى السیاسه ؛
ریاست مثل عدالت است در سیاست .
با توجه به معانى واژه سیاست ، هدف آن در جامعه مدیریت صحیح جامعه و زعامت بر مردم مى باشد. مساءله سیاست آن قدر مهم است که افلاطون مى گوید:
سیاست و اخلاق براى تاءمین سعادت بشرى ضرورى اند.
از این رو ارسطو مى گوید: انسان طبیعتا یک حیوان سیاسى است .
او همچنین مى گوید:
غایت همه دانش ها و هنرها نیکى است و غایت دانش سیاسى که از همه دانش ها ارجمندتر است ، بالاترین نیکى هاست . در سیاست ، نیکى جز دادگرى نیست که صلاح عامه بدان وابسته است .
شهید بهشتى فرمود: سیاست از دیانت ، حتى از عبادت جدا نیست .
مدرس ، قهرمان عرصه دین و سیاست گفت : دیانت ما عین سیاست و سیاست ما عین دیانت ما و منشاء سیاست ما دیانت ماست .